Merkez Bankası reel sektörün döviz talebini masaya yatırdı. Yapılan analizde firmaların döviz biriktirme eğiliminin zayıfladığı, son dönemde döviz alımlarında ise net ithalatçı şirketlerin belirleyici olduğu vurgulandı.
“Reel Sektörün Döviz Talebi Gelişmeleri” başlıklı analiz, TCMB uzmanları Süleyman Kutalmış Özcan, Kadir Gürci, Ömer Faruk Karaahmetoğlu ve Muhammed Furkan Erdoğan tarafından hazırlandı. Çalışmada, 2021 Ocak–2025 Mayıs dönemindeki döviz akımları incelendi ve firmaların döviz gelirlerini biriktirme eğiliminin azaldığına dikkat çekildi.
Firmaların ithalat ödemeleri, finansal yükümlülükleri, kur oynaklığına karşı korunma ihtiyacı ve yatırım tercihlerinin döviz talebini şekillendirdiği belirtilerek, bu unsurların finansal istikrar ve para politikası etkinliği açısından kritik önemde olduğu ifade edildi.
Analize göre firmaların yabancı para mevduat oranı, parasal sıkılaşma süreciyle birlikte 2023 Haziran’da yüzde 60,7 seviyesinden 2025 Haziran itibarıyla yüzde 35’e geriledi. Bu düşüş, reel sektörün döviz biriktirme eğilimindeki zayıflamayı ortaya koydu.
NET İHRACATÇILAR DÖVİZ SATIYOR, NET İTHALATÇILAR ALIYOR
Çalışmada, “Döviz akımını firma gruplarına göre incelediğimizde, zayıflamanın net ihracatçı firmalardan kaynaklandığı görülüyor. Net ihracatçı firmaların döviz satışları artarken, net ithalatçı firmaların döviz akımı negatif ve yatay seyrediyor” denildi.
Son dönemde reel sektörün döviz alımlarında ithalatçı firmaların payının arttığına dikkat çekildi. 2021-2023 döneminde yüzde 57 civarında olan bu oran, sıkılaşma süreciyle birlikte yüzde 65’e yükseldi.
ENERJİ, OTOMOBİL, DEMİR-ÇELİK VE KİMYA ÖNE ÇIKIYOR
Analizde, döviz talebinde öne çıkan sektörler arasında başta enerji olmak üzere otomobil ticareti, demir-çelik, kimya ve telekomünikasyon sektörleri yer aldı.
Sonuç bölümünde ise şu değerlendirme yapıldı: “Net ihracatçı firmalar finansal sisteme döviz arz ederken, net ithalatçı firmalar uzun dönem ortalamasına yakın bir döviz talebi sergiliyor. Yakın dönemde görülen döviz alımlarında da net ithalatçı firmaların dış ticaret ödemeleri belirleyici oluyor. Bu gelişmeler net ihracatçı firmaların döviz arzına yaptığı katkının sürdüğüne işaret ediyor.”
